Çocuk eğitiminde Kazan Kazan Yöntemi

Ebeveynlerin çoğu çocuk eğitiminde karşılaşılan çatışmaların çözümünün bir tarafın kazanıp diğerin tarafın kaybetmesi olarak düşünür. Yani çocuklarıyla ilişkisini bir güç gösterisi, isteklerin yarışıve kimin kazanacağını gösterme mücadelesi olarak görürler. Biraz daha abartarak ifade etmek gerekirse, bugünün ebeveyn ve çocukları tam anlamıyla bir savaştadır.
Kimi anne baba çocuklara kimin patron olduğunu öğretmeye erken yaşta başlamak lazım fikrini savunurken, kimisi de elimi verdim kolumu alamıyorum, ayaklarının altına paspas oldum yine de yaranamıyorum fikrinde. Eğitim bilimciler, ebeveyn baskın çözüm ile çocuk baskın çözümü aynı görürler. Her iki çözüm yolu dabir kazanan bir kaybeden vardır. Bu yaklaşımın adı kazan kaybet yaklaşımıdır. Günümüz ebeveynlerinin çocuğunun temel açmazı, çatışma çözümünde kazan kaybet yaklaşımından başka bir şey bilmemeleridir.
 
Kazan kaybet yaklaşımında çocuk ve ebeveyn arasındaki sorun çözülmüş gibi dursa da, uzun vadede başka sorunları beraberinde getirmektedir.
Nedir bu sorunlar?
Ebeveyn baskın çatışma çözümünde en olası sorunlar aşağıdakilerdir:
-Kendilerine zorla bir şey yaptırılan çocuklar ebeveynlerine öfke duyarlar. Boyun eğmiş gibi gözükselerde düşmanca duygular beslerler
-Ebeveyn kendi çözümünü çocuğa dayatınca, çocuğun çözüme hiçbir katkısı olmadığı için sadece uyar kendinden isteni yapar ancak daha fazlasını değil,
-Çocuk kendine söyleneni yaptığı için sorunlar karşısında çözüm arama motivasyonu azalır. Kendini denetleme, kontrol etme becerisi yeterince gelişmez.
-Ebeveyn baskın çözümlerde, ebeveyn çok zaman harcar. Kararı çocuğa kabul ettirmek için zaman harcar, onu kontrol etmek, ebeveynin kararına uyup uymadığı denetlemek için zaman harcar.
-Ebeveynler çocuklarına istediklerini yaptırmak, onları kontrol etmek için sürekli dırdır eder ve bu durum bir süre sonra çocuğun anne ve babasını artık duymamasına, onu dikkate almamasına yol açar.
 
Çocuk baskın çatışma çözümleri de, ebeveyn baskın çatışma çözümlerinden çok farklı değildir. Çocukların her istediğinin yapıldığı, her defasında çocuğun isteğini yaparak çözüm bulunduğu durumlarda da uzun vadede pek çok sorun ortaya çıkar. Bunlardan en bilinenlerini şöyle sıralamak mümkün:
-Her istediği olan çocuklar ebeveynlerinden gördükleri davranışı arkadaş çevresinden de beklerler. Bu yüzden yaşıtları ile iletişimde ciddi zorluklar yaşarlar.
-Kendi gereksinmelerinin başkalarınınkinden daha önemli olduğunu öğrenirler. Arkadaş ortamında bencil davranışlar sergilerler.
-Başkalarının malına mülküne saygı göstermez. Onlar için yaşam hep almak, hep almaktır. Ben her şeyden önce gelirim felsefesini edinir çocuk.
Gerek ebeveyn baskın, gerekse çocuk baskın çatışma çözümlerinde bir tarafın kazanırken diğeri kaybeder. Anne babalar çocuk yetiştirirken, bu iki kazan kaybet yaklaşımı arasında gidip gelirler.
Ancak çatışma çözümlerinde izlenebilecek bir yol daha vardır.
Kazan kazan yöntemi, bir diğer adı ile kaybeden yok yöntemi.
Bu yöntemde anne/baba her iki tarafın kabul edebileceği bir çözüm bulmak için çocuktan katılım ister. Olası çözümleri birlikte konuşarak değerlendirirler ve her iki tarafın memnun olacağı bir nokta da buluşurlar. Bir uzlaşı yöntemidir aslında kazan kazan yöntemi.
Dr.Thomas Gordon’un Etkili Anne Baba Eğitimi Kitabından bir örnekle kazan kazan yöntemini pekiştirmek yerinde olacaktır.
Okula giden Ayşe babasına hoşç kal diyerek evden çıkmak üzere iken babası onun yağmurluğunu giymediğini fark eder. Babası ona yağmurluğunu giymediğini ve yağmur yağdığını hatırlatır. Ayşe yağmurluğunu giymemekte ısrarcıdır. Ancak babası onu suçlamadan yağmurluğunu giymezse hasta olabileceğini ve bu durumun kendisini çok üzeceğini belirtir. Ayşe bunun üzerine yağmurluğunu sevmediğini ve o yüzden giymek istemediğini söyler. Babası yine onu suçlamadan Ayşe’nin cümlelerini ona tekrar söyler. Demek yağmurluğunu sevmiyorsun, der. Ayşe yağmurluğunun ekoseli olmasından ötürü sevmediğini başka bir desen olsa giyebileceğini söyler. Olayı dinleyen anne isterse kızının kendi yağmurluğunu giyebileceğini söyler. Kız yağmurluğu dener ve çok hoşuna gider. Annesi ona bu seni ıslanmaktan korur, üstelik çok da yakıştır der. Böylece Ayşe ve ailesi bu anlaşmazlığı her iki tarafın hoşuna gidecek şekilde çözmüş olurlar.
Kazan kazan yöntemi, diğer yöntemlere kıyasla biraz daha derin bir analizi gerektiren bir çözüm yöntemidir. Hem ebeveyni hem de çocuğu yaratıcı olmaya zorlar. Bu yöntemde sorunun çözümü için tek bir yol yoktur. Farklı yaratıcı fikirler ile her aile kendi çözümünü bulur.