II. Mahmut Döneminde Yapılan Kilise
19. Yüzyılın başında daha çok Rum teb’anın yaşadığı Litros köyüne Sultan II. Mahmut döneminde kurulan bu kilise Aziz Georgias’a adanmıştır. Yani bu kilise Roma döneminde ya da başka bir zamanda değil Osmanlı zamanında bizzat sultanın izni ile inşa edilmiştir. Hemen yanına da burada yaşayan Rum çocukların eğitimi için bir mektep yapılmıştır. Köydeki bu kilise ve mektep kimseye muhtaç olmasın, kendi ihtiyaçlarını kendisi karşılasın, rahibinin, zangocunun, kilisenin bakımını yapanların maaşları rahat ödensin diye, biri Mevlanakapı’da diğeri Burgazada’da olan iki ayazma (su kaynağı) inşa edilmiştir. Manuel Gedon’un yazdığına göre Litros’taki Rum Kilisesinin bu iki ayazma dışında meyhane olarak kullanılan bir binadan yıllık dört yüz liralık bir ek geliri daha bulunmaktaydı.
Ayazma gelirleri, kira gelirleri ve yoğun nüfusla birlikte gelen bağış gelirleri zamanla düşmeye başlamış ve ara ara maddi zorluklar çektiği de olmuştur. Özellikle 1870’lerden sonra tren yolunun Yeşilköy’e kadar yapılması ile o bölge ulaşımda çok büyük bir rahatlık yaşamış ve bu sebeple de Litros’taki halk yavaş yavaş trenin geçtiği Yeşilköy ve Bakırköy’e taşınmaya başlamıştı. Bu durum kiliseye yapılan bağışları azaltmış ve dolayısı ile Litros’taki kilisenin bakımını da zorlaştırmıştı.
Esenler Sineması
Aya Yorgi Kilisesi, mübadele ile birlikte Litros (Esenler) köyünde Rum vatandaşın çok azalması ile birlikte kilise olarak kullanımından vazgeçilmiştir. Binanın içine duvarlar örülerek yapı bir süre konut olarak da kullanılmıştır. Daha sona bu eklentiler yıkılmış ve orta alan tamamen boşaltılarak, kapı ve pencereler tuğla ve briket ile örülerek makine dairesi balkoncuğu oluşturulmuş ve bir süre sinema olarak hizmet vermiştir. Bu işlevinden de vazgeçildikten sonra yapı iyice kendi haline terk edilmiş ve adeta sokakta yaşayan evsizler için mesken olmuştur. Esenler’in 1994 yılında ilçe olması ve Esenler Belediyesi’nin kurulması ile birlikte belediye otoparkı olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Modern ile Tarihin Birleştiği Yer
Yıllarca kaderine terk edilen ve viraneyi andıran kilise kalıntısı, Esenler Belediyesi tarafından büyük bir titizlikle restore edildi. Restore edilen yapı, Esenler Belediye Başkanı M. Tevfik Göksu ve ekibinin uzun uğraşları sonucunda Ekim 2010 tarihinde “Türkiye’nin İlk Yüzde Yüz Dijital Kütüphanesi” olarak Esenler halkının kullanımına sunuldu. Binanın dış yapısı tamamen koruma altına alınan Adnan Büyükdeniz Dijital Kütüphanesi, bugün on binlerce e-kitabı ile 7/24 saat tüm Esenlerlilere hizmet veriyor.